KESAN PERKEMBANGAN EKONOMI ZAMAN PENJAJAHAN TERHADAP POLITIK DI TANAH MELAYU
PENGENALAN
Tanah Melayu pernah mengeksport
bijih timah ke India, Arab dan China. Perusahaan
bijih timah merupakan perusahaan yang tertua dan bahan eksport utama di Tanah
Melayu. Sebelum tahun 1820, perlombongan bijih timah diusahakan oleh orang
Melayu secara tradisional dengan menggunakan kaedah mendulang dan melampan.
Seiring dengan peredaran zaman dan perubahan teknologi, aktiviti perlombongan
bijih timah telah berkembang dengan pesat Hasilnya, pengeluaran bahan galian
ini terus meningkat dari tahun ke tahun. Ini Menggalakkan Tanah Melayu
mengeksport bijih timah ke India, Arab dan China. Perusahaan bijih
timah dijalankan oleh orang-orang Melayu berabad-abad lamanya sebelum abad
ke-19 dan dipercayai sejak abad ke-9, perusahaan ini dijalankan secara
kecil-kecilan sebagai pekerjaan sambilan dengan menggunakan teknologi kuno
terutamanya mendulang.
Penanaman getah pula telah
diperkenalkan oleh British dengan membawa masuk benih dari Brazil. Tokoh
penting yang membawa benih getah dari Brazil ialah Sir Hanry Wickham. Beliau
telah membawa 70,000 biji getah untuk ditanam di Kew Gardens di London untuk
tujuan percambahan. Daripada jumlah itu hanya 4% sahaja yang tumbuh. Pada tahun
1877 sebanyak 22 batang anak getah dibawa ke Singapura dan ditanam di Botanical
Garden. Dari Singapura
beberapa batang anak getah dibawa ke Kuala Kangsar dan ditanam di halaman
kediaman Residen Perak. Pada peringkat awal getah tidak popular di Tanah Melayu
kerana para peladang kurang kemahiran berkaitan tanaman getah. Namun, tanaman
getah mula mendapat perhatian dan ditanam secara besar-besaran pada awal abad
ke-20. Kedua-dua kegiatan
ini mencapai perkembangan pesat semasa era pemerintahan British di Tanah
Melayu. Tanah Melayu menjadi pengeluar utama dunia bagi bijih timah dan getah.
Terdapat beberapa kesan daripada penanaman getah dan perlombongan bijih timah
dari segi politik, ekonomi dan sosial di Tanah Melayu sehingga 1970. Kegunaan getah amat luas sehingga
menjadi aspek yang penting dalam kehidupan.
KESAN TERHADAP POLITIK
Perlantikan Residen
Penanaman getah dan perlombongan
bijih timah secara tidak langsung telah memberi kesan kepada sistem politik di
Tanah Melayu. Hal ini kerana, pihak Inggeris bukan sahaja
melakukan perubahan dalam aspek ekonomi malah turut melibatkan sistem
pemerintahan dan pentadbiran di Tanah Melayu. Melalui pelaksanaan Sistem Residen,
pihak Inggeris bertindak melantik seorang wakilnya sebagai Residen untuk
mentadbir setiap negeri dan berperanan menasihati Raja- Raja Melayu dalam semua
hal ehwal pentadbiran negeri kecuali hal-hal yang berkaitan dengan agama Islam
dan adat istiadat Melayu. Dua kesan yang paling ketara dalam
aspek politik adalah lahir penentangan oleh golongan pembesar dan
kejatuhan pengaruh sultan dan pembesar.
Penentangan
Golongan Pembesar dan penduduk tempatan
Golongan
pembesar merupakan golongan yang mempunyai tanggungjawab penting dalam bidang
pentadbiran dan ekonomi di Tanah Melayu. Mereka mempunyai kuasa dalam hal-hal
yang melibatkan pentadbiran negeri dan memungut cukai.
Akibat daripada perubahan dan pembaharuan
yang dilakukan oleh Biritish, semua hal ehwal pentadbiran telah
dicampur tangan. Terdapat dua sebab utama wujud kesedaran dalam kalangan
pembesar dan penduduk tempatan untuk menentang British.
Sebab
yang pertama adalah kerana penggugatan kuasa politik golongan pembesar. Campur tangan kuasa barat ini dalam
hal-ehwal di negeri-negeri melayu, Sabah dan Sarawak telah mencetuskan tindak
balas daripada masyarakat tempatan. Pembaharuan yang diperkenalkan oleh pihak
British di Tanah Melayu, pentadbiran Brooke di Sarawak dan Syarikat Berpiagam
Borneo Utara di Sabah telah memberi kesan terhadap sistem sosial, ekonomi dan
politik tempatan. Dasar campur tangan British bermula di Perak melalui
Perjanjian Pangkor yang ditandatangani pada 1874. Seorang Residen dilantik
sebagai penasihat raja-raja Melayu bagi mengurangkan kuasa raja-raja Melayu. Gerakan
penentangan ini boleh dibahagi kepada dua iaitu penentangan golongan pembesar
dan penentangan golongan rakyat.
Penentangan
golongan pembesar berlaku di Naning, Sarawak, Perak, Negeri Sembilan, Sabah dan
Pahang, sementara penentangan golongan rakyat pula berlaku di Kelantan dan
Terengganu. Tindakan British mengambil alih tugas pungutan cukai dan
menghapuskan sistem hamba abdi yang menjadi amalan pembesar-pembesar Melayu
menyebabkan timbulnya penentangan daripada pembesar Melayu seperti Datuk
Maharaja Lela di Perak membawa kepada pembunuhan J.W.W. Birch di Pasir Salak,
Datuk Kelana di Sungai Ujong, Negeri Sembilan dan Datuk Bahaman di Pahang.
Sistem pentadbiran British juga ditentang oleh pembesar-pembesar tempatan
termasuk Tok Janggut, Engku Besar Jeram, Penghulu Adam, Haji Said dan Che Sahak
di Kelantan dan Abdul Rahman di Terengganu.
Selain
itu, sebelum kedatangan kuasa British, sistem ekonomi di Tanah Melayu adalah
berasaskan sistem kerah dan serah. Sistem kerah dan serah ini adalah merujuk
kepada rakyat jelata bekerja untuk raja atau kerajaan. Pembesar
menggunakan sistem kerah
untuk mendapatkan hasil. Hasil pendapatannya lebih lumayan dan ini kadang-kala
menyebabkan mereka lebih kaya daripada Sultan. Penempatan British di Tanah
Melayu telah menghapuskan system kerah.
Manakala
sebab kedua golongan pembesar menentang penjajahan British adalah kerana
mereka kehilangan kuasa memungut cukai. Pembesar di Tanah
Melayu telah kehilangan kuasa mereka dalam aspek ekonomi. Hal ini
secara langsung menyebabkan pembesar tidak lagi mempunyai hak untuk memungut
hasil dan cukai daripada rakyat kerana tugas ini telah dirampas oleh
British. Senario ini jelas dibuktikan, seperti yang berlaku di Negeri
perak, semasa pentadbiran Birch mahu kuasa mengutip cukai yang selama ini
dikendalikan oleh pembesar dihapuskan.
Birch melakukan demikian adalah untuk memperbaiki
keadaan kewangan, menjelaskan hutang negeri dan membayar gaji pegawai- pegawai
serta Residen. Namun, sebenarnya tindakan Birch itu adalah kerana ingin
mengambil alih hak atau kuasa memungut cukai pembesar- pembesar Melayu. Birch
juga turut memperkenalkan beberepa jenis cukai baru. Ini termasuklah cukai ke
atas padi, senjata, perahu, bayaran permit untuk membalak dan atap,
menubuhkan satu pajak candu, dan lain-lain.Akhirnya J.W.W.Birch dibunuh dalam
penentangan yang diketuai oleh Dato
Maharajalela.
Kejatuhan
Pengaruh Sultan dan Golongan Pembesar
Setelah
sistem ekonomi kapitalis diperkenalkan, segala hal- hal yang berkaitan
dengan pentadbiran seperti hal ehwal pentadbiran negeri, hal ehwal
pertahanan dan hubungan
luar negeri terletak di bawah pengaruh Inggeris.
Kejatuhan pengaruh sultan dan golongan pembesar telah berlaku. Selain itu, segala urusan pungutan cukai dan
kawalan hasil negeri dilakukan mengikut nasihat Residen Inggeris. Hal ini
menyebabkan pembesar- pembesar Melayu telah kehilangan kewibawaan sebagai
pembesar Melayu, kehilangan punca pendapatan, menjatuhkan maruah mereka serta
pengaruh mereka.
Pengenalan
pelbagai dasar pentadbiran kolonial British telah mencabar dan
menggugat kekuasaan tradisional yang selama ini dipegang oleh sultan dan pembesar.
Misalnya di Pahang, kehadiran seorang Residen British iaitu J. P Rodger telah
mengambil alih segala tugas pembesar. Dato’ Bahaman menentang tindakan British
melantik E.A.Wise sebagai Pegawai Majistret dan Pemungut Hasil di daerah
Temerloh kerana hal ini telah menyebabkan Dato’ Bahaman dilarang mengutip cukai
di daerah kekuasaannya.
No comments:
Post a Comment